25 sep De Wijsheid van de Bodyscan in Zeven Punten
Tijdens de 100 Day Warrior maak je in 100 dagen een reis langs 15 verschillende thema’s. De elfde editie is 10 dagen terug van start gegaan. De eerste week stond in het teken van Departure, deze week gaat over The Body.
De meeste mensen hebben een verstoorde relatie met hun lichaam. We hebben de neiging ons lichaam te behandelen als een machine of een vervoersmiddel. We oordelen vaak kritisch over ons lichaam of erger, dan zijn we ronduit ontevreden. Zelden komt je mensen tegen die hun lichaam te mooi, te sterk of te duurzaam vinden.
Maar of het nou om positieve of negatieve gedachten gaat, we hebben het nog steeds over denken. Wat als we de focus verschuiven van denken naar niet-denken? Wat als we de gedachten en de oordelen over het lichaam laten voor wat ze zijn en focussen op wat we in het lichaam voelen?
Tijdens de 100 Day Warrior wil ik mensen laten ervaren dat ze niet zijn wie ze denken dat ze zijn. Tijdens de week over de The Body willen we beginnen met het veranderen van de relatie met zichzelf door het voelen te trainen.
De eerste meditatie die de deelnemers leren is de bodyscan. Zelf begon mijn spirituele training in de zentraditie met 2x 30 minuten bewegingloos zitten op een meditatiekussen, zonder enige instructie. Ik had alleen een paar boekjes gelezen over hoe het 60 jaar geleden toeging in traditionele Japanse zenkloosters en die bleken veel strenger dan de plekken waar ik kwam. Maar wist ik veel dus ik durfde echt geen vin te verroeren, Dat was een vrij strenge leerschool. Als mindfulnesstrainer leerde ik cursisten te beginnen met de bodyscan. In het begin vond ik de bodyscan maar saai, ik vond het maar een slap gedoe, niet ‘het echte werk’. Maar na verloop van tijd ben ik gaan inzien dat het een briljante manier is om een fundament te bouwen van lichaamsbewustzijn.
De bodyscan is een hele simpele oefening: je gaat met je aandacht door het lichaam, van je voeten tot je kruin. Supersimpel. Maar wat het tricky maakt is dat je die reis heel erg langzaam maakt en je geest dus alle kant op wil springen.
Hoewel de bodyscan meestal liggend wordt beoefend, is het belangrijk om te realiseren dat de bodyscan geen ontspanningsoefening is: het doel is niet om je kalm te voelen (en vooral niet om te proberen je kalm te voelen). Het belangrijkste doel van een bodyscan is om de ruimte te creëren voor een zintuiglijke ervaring , om te ervaren hoe het is om een lichaam te zijn in plaats van een lichaam te hebben.
De dingen die we tegenkomen als we zo’n scan doen – gedachten, spanning, angst, verveling, vrede, stilte, tevredenheid , gevoelloosheid, ongemak, irritatie – zijn minder belangrijk dan onze bereidheid om met mildheid en geduld met deze optredende fenomenen te werken: steeds wanneer we opmerken dat de geest is afgedwaald in het denken, of gehechtheid of afkeer koestert, keren we terug naar de oefening. Steeds opnieuw.
Dus je ligt daar op je matje je tenen te voelen. Hoe kan zo’n suffe oefening zo belangrijk zijn? Hier komen de zeven aspecten van mindfulness die worden beoefend middels de bodyscan:
1. Aandacht.
Door bewust te kiezen om de geest in een lichaamsdeel te brengen, trainen we ons vermogen om aandacht te besteden. Aandacht wordt ook getraind door de geest van het ene object naar het andere te verplaatsen en door terug te keren naar een object wanneer we merken dat de geest is afgedwaald. Aandacht trainen in een bodyscan lijkt zo een beetje op krachttraining: de inspanning om weerstand te overwinnen cultiveert kracht en flexibiliteit. Elke keer dat je een bodyscan uitvoert, word je ‘aandachtsspier’ sterker.
2. Bewustzijn.
Wanneer ze de bodyscan voor het eerst oefenen, merken de meeste mensen dat hun geest overal lijkt heen te zwerven. Ook al zijn we bij de start heus van plan om consequent op te letten, toch is dat niet helemaal wat er gebeurt. Dit is niet erg. Zo leren we hoe beweeglijk de geest is, we worden ons bewust van ons bewustzijn. Onze patronen leren kennen is de eerste stap om er mee te kunnen werken.
Een deel van de oefening is om bewust te worden van wat er in de geest gebeurt, inclusief de dingen waarvan we niet wilden dat die zouden gebeuren.
3. Belichaming.
Door keer op keer de aandacht in ons lichaam te vestigen leren we de neiging om ‘in ons hoofd te leven’ enigszins te balanceren. Het lichaam voelt eerder dan het hoofd denkt, dus door lichaamssensaties te voelen, kunnen we ons in een voller sensorisch palet onderdompelen. Levend vanuit ons lichaam stemmen we ons af op een manier van waarnemen die meer gecentreerd, geaard en direct in contact is met de wereld om ons heen, in plaats van altijd verstrikt te raken in concepten., ideeën en oordelen.
4. Berusten.
De meesten van ons zijn eraan gewend om hard voor zichzelf te zijn. We beschouwen training als een manier om te proberen met trekken, duwen, doorbijten en zweepslagen iets te bereiken. Meditatietraining doet iets anders. Tijdens de bodyscan word je keer op keer uitgenodigd om met mildheid terug te keren naar de oefening wanneer je afgeleid bent. Wanneer we merken dat de geest ronddoolt, dan accepteren we dat. Dit is gewoon de manier waarop de geest is voor nu. Hoewel we het misschien niet altijd leuk vinden wat we tegenkomen, kunnen we onszelf trainen de waarheid toe te staan als ons startpunt, in plaats van proberen de plek waar je bent af te wijzen of te veroordelen.
5. Onprettige ervaringen verkennen.
Als we ons bezighouden met het verkennen van lichaamssensaties, kunnen we gevoelens ontdekken die we niet leuk vinden. Ongemak en pijn, irritatie en verveling, verdriet en gevoelloosheid zijn allemaal veel voorkomende ervaringen als je een bodyscan doet. De gebruikelijke manier om met deze gewaarwordingen om te gaan is ze proberen te vermijden. We willen niets onprettigs voelen dus ons hoofd gaat argumenten en strategieën bedenken om de confrontatie met het gevoel te stoppen wat het geheel alleen maar onprettiger maakt. Tijdens de bodyscan geven we daar niet aan toe. Dus in plaats van ons lijden te verergeren door met de ervaring te vechten, leert de bodyscan ons hoe we zachtjes in het ongemak kunnen leunen. Hoewel dit tegenstrijdig lijkt, vermindert het de kracht van het ongewenste gevoel. Wanneer we onze ervaring met milde nieuwsgierigheid benaderen, en we zelfs onplezierige sensaties volledig doorvoelen, zal de noodzaak om stressvolle gedachten en reacties te produceren als er iets onprettigs gebeurt verdwijnen. We worden vrijer, toleranter en moediger.
6. Verwondering.
We kunnen natuurlijk door het leven sjezen en alles maar als vanzelfsprekend beschouwen. Maar wees eens eerlijk: is het niet waanzinnig dat we een lichaam hebben en een geest om dat lichaam te ervaren? Door aandacht te besteden aan lichaamssensaties en op te merken wat er zich in ons bewustzijn voordoet, neemt onze belangstelling voor het leven toe. We zien ons leven niet langer als een verzameling filosofische ideeën maar als een fenomeen dan ervaren kan worden. De bodyscan leert ons om af te stemmen op de wonderlijke realiteit van leven van moment tot moment. Zo kan een diepe verwondering ontstaan die gepaard gaat met ontzag en dankbaarheid.
7. Bevrijding van illusies en patronen.
Wanneer we leren héél aandachtig onze gevoelens en ervaringen te observeren dan komen we tot de conclusie dat alles altijd in verandering is. We merken hoe stress en lijden ontstaat wanneer we proberen aangename gevoelens vast te houden of wanneer we pijnlijke gevoelens afwijzen, en we zien hoe sensaties voortdurend bewegen, verschuiven, toenemen en afnemen in intensiteit. We kunnen zelfs zien hoe het ‘ik’ met al zijn voorkeuren en weerstanden een illusie is waar we niet noodzakelijkerwijs aan vast hoeven te klampen.
Ik geef toe, ik was zelf een van de mensen die de bodyscan altijd maar saai vond. Maar door de bodyscan te oefenen, leer je meer in je lichaam te wonen. Je lichaam word je huis, je tempel. Door je lichaam goed te kunnen voelen word het ook vanzelfsprekend om het goed en zorgvuldig te voeden. Vervolgens is liefdevol met je lichaam omgaan ook zorgdragen voor onderhoud. Zoals je een kind moet stimuleren met allerlei prikkels zodat het zich kan ontplooien, zo wil je ook je lichaam stimuleren om het potentieel ervan te realiseren. Wanneer we training, meditatie en voeding op elkaar gaan afstemmen, dan gaat je lichaam veranderen. Onder invloed van de liefde en zorg die je erin stopt, ontwikkel je tot de mooiste versie van jezelf.